Theo ThS.BS Nguyễn Thị Thanh Tâm bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM), bỗng nhiên có luồng khí nóng từ phần trên cơ thể bốc lên cổ, mặt rồi tỏa khắp người, thân nhiệt tăng, tim đập nhanh, sau đó là vã mồ hôi lạnh chính là những biểu hiện đặc trưng của một cơn bốc hỏa.
Sự trồi sụt của các nội tiết tố estrogen, progesterone và testosterone tác động tới vùng dưới đồi của não – nơi chịu trách nhiệm kiểm soát thân nhiệt. Khi vùng dưới đồi rối loạn, nhìn nhận sai lệch nhiệt độ cơ thể sẽ truyền tín hiệu cho toàn thân giải phóng nhiệt làm tim bơm máu nhanh hơn, mạch máu dưới da giãn nở để lưu thông máu nhiều hơn, tuyến mồ hôi hoạt động mạnh nhằm làm mát cơ thể. Sau khi vã mồ hôi, da mất nhiệt gây ớn lạnh, người mệt lả, lo âu…
Cơn bốc hỏa có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, làm xáo trộn sinh hoạt, công việc của phụ nữ. Đặc biệt, bốc hỏa thường xuất hiện vào ban đêm khiến phụ nữ thức giấc giữa chừng, rất khó ngủ lại. Bác sĩ Thanh Tâm thông tin, theo một nghiên cứu, tỷ lệ xuất hiện các triệu chứng mất ngủ mãn tính tăng theo mức độ nặng của các cơn bốc hỏa. Có tới hơn 80% ở phụ nữ tiền mãn kinh và phụ nữ mãn kinh có cơn bốc hỏa. Tình trạng suy giảm nội tiết tố dẫn đến những cơn bốc hỏa, đổ mồ hôi, mất ngủ giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh cũng gây hệ lụy đến sức khỏe tổng thể của người phụ nữ. Tình trạng làm gia tăng nguy cơ tim mạch, khiến tình trạng xương xấu đi nhanh chóng, đối mặt nguy cơ loãng xương, gãy xương hông, mật độ xương ở cổ, cột sống thấp hơn.
Cách “hạ hỏa” hiệu quả cho phụ nữ tiền mãn kinh
Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Tâm, phụ nữ có thể tự kiểm soát các cơn bốc hỏa bằng cách thực hiện liệu pháp hơi thở. Mỗi nhịp thở ra, vào khoảng 10 giây, duy trì việc này 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 15 phút sẽ mang lại hiệu quả khả quan.
Kết hợp với các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, sẽ làm giảm hoạt động của hệ thần kinh giao cảm vốn bị tăng hoạt hóa bởi sự tăng giảm thất thường của bộ ba nội tiết tố. Việc thực hiện các bài tập nhẹ nhàng, vừa sức sẽ giúp nâng cao hiệu quả hạn chế cơn bốc hỏa tiền mãn kinh.
Có một điều ít người chú ý là việc đốt cháy thức ăn để tiêu hóa cũng tạo ra nhiệt lượng, “ngọn lửa” càng lớn khi cơ thể phải tiêu thụ cùng lúc một lượng thức ăn lớn. Để giảm thiểu điều này, cần chia nhỏ bữa ăn ra nhiều buổi thay vì tập trung vào các buổi cố định thông thường.
Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý:
- Bỏ thuốc lá: Phụ nữ hút thuốc thường làm tăng chứng bốc hỏa trong người.
- Giảm cân: Theo nghiên cứu, những người phụ nữ béo phì, có chỉ số khối cơ thể cao (BMI) thường xuất hiện cơn nóng bừng nhiều hơn những người gầy hoặc cân đối.
- Giữ bình tĩnh: Hãy rèn luyện cho mình một thái độ điềm tĩnh nhất có thể trước các sự việc, giảm stress bằng cách tập yoga, thiền, hít thở như hướng dẫn bên trên hoặc thư giãn bằng các biện pháp khác như tinh dầu, thảo dược cũng góp phần làm cho tinh thần thư thái.
- Đảm bảo môi trường trong lành, thoải mái: có thể áp dụng một số cách như uống nước mát, mở quạt hoặc cửa sổ cho không khí thông thoáng, nới lỏng hoặc thay quần áo mỏng khi cảm nhận cơn bốc hỏa sắp xảy ra.
- Những đồ ăn có tính nóng cũng có thể làm các cơn bốc hỏa thêm trầm trọng như thức uống có caffeine, rượu, đồ ăn cay, nóng. Nên hạn chế trong thực đơn hằng ngày.
Trước đây, liệu pháp hormone thay thế được sử dụng phổ biến để khắc phục các biến động giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh, bao gồm chứng bốc hỏa. Tuy nhiên, bổ sung estrogen đơn lẻ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ về huyết khối, tim mạch…
Gần đây, nhiều nghiên cứu mới được thực hiện và đã tìm ra giải pháp tối ưu cho các triệu chứng tiền mãn kinh – mãn kinh nói chung và bốc hỏa nói riêng là làm cho hệ trục não bộ – tuyến yên – buồng trứng tăng cường. Các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện loại thảo dược chuyên biệt dành cho hệ trục là Lepidium Meyenii với thành phần dinh dưỡng đa dạng và nhiều sterol quý có khả năng tác động tích cực lên hệ trục, giúp khôi phục ổn định nồng độ các nội tiết tố trong cơ thể, giải quyết từ gốc chứng bốc hỏa. Đồng thời, thảo dược này còn giúp khắc phục những trục trặc thời kỳ tiền mãn kinh – mãn kinh, giúp người phụ nữ duy trì sức khỏe, sắc đẹp và đời sống sinh lý viên mãn.
Nghiên cứu được Tạp chí Nội khoa Mỹ – JAMA công bố cho thấy, có đến 80% phụ nữ mãn kinh từng trải qua cơn bốc hỏa. Thông thường, thực trạng chỉ kéo dài trong vài năm nhưng vẫn có trường hợp các cơn bốc hỏa có thể tiếp tục kéo dài tới 14 năm. Cơn bốc hỏa xuất hiện ở tuổi càng trẻ thì càng có khả năng bị kéo dài lâu hơn.